24 februari 2022. Het begin van de oorlog in Oekraïne. De wereld is na die datum vol onzekerheid en dreiging. We weten niet hoe het afloopt. Wat we wel weten is dat we blijvend aandacht moeten geven aan het verdedigen van onze democratie en onze verworven vrijheden. Vrijheden waarvoor Zelenski en de Oekraïners in hun strijd tegen Poetin nu al maanden voor vechten.
Bij aandacht geven hoort ook de ‘geschiedenis’ kennen. Elkaar als fractie beter en anders leren kennen doe je door eens iets anders met elkaar te doen. Dat anders doen, bracht ons als fractie op een gewone zaterdag in oktober in het voormalige kamp Esterwegen.
De Gedenkplaats Esterwegen
In de Spil-Express, het vervoersmiddel van dorpscoöperatie de Brug voor alle inwoners van Gasselternijveen en omgeving, rijden we door Westerwolde. Hier was de grond al ontgonnen en vruchtbare grond ontstaan in tegenstelling tot het gebied waar we later die ochtend in Emsland lopen, aldus onze gids in Esterwegen. Hier was het woest, dun bevolkt en nog veen en moeras toen hier de eerste kampen gebouwd werden voor tegenstanders (gevangenen) van het Hitler-regime. Met Nederland als voorbeeld beloofde men de bevolking dat het hier ook een vruchtbaar en welvarend landbouwgebied zou worden. Daarvoor gebruikte men vanaf 1933 ‘de gevangenen in het veen’. Zij moesten onder erbarmelijke omstandigheden met spades het veen ontginnen. Het kostte bloed, zweet en tranen en velen lieten het leven. De Duitse bevolking werd door het regime ingezet als gevangenbewaarders. Het regime stelde hen boerderijen met grond in het vooruitzicht. Vanaf 1939 werden de kampen gebruikt voor het opsluiten van krijgsgevangenen uit Polen, Frankrijk, Italië en Rusland. Op gevangenen die een vluchtpoging deden werd gericht geschoten. Lukte het toch om de grens over te komen dan stuurde Nederland de ‘asielzoekers’ terug. De Russen werden het slechts behandeld. Zeker 26.000 Russische krijgsgevangenen werden vermoord, verhongerd of kwamen om door epidemieën. Na de tweede Wereldoorlog werden de kampen gauw vergeten, letterlijk ging het zand erover.
Kamp Esterwegen is nu een Europese gedenkplaats, die de herinnering aan alle 15 Emslandkampen en hun slachtoffers levend houdt. Het geldt als symbool tegen dictatuur, gewelddadige politiek en terreur, tegen nationalisme en racisme. Het roept op tot betrokkenheid bij mensenrechten, de rechtsstaat en de democratie. (Bron: gedenkstaette-esterwegen.de)
Glasmuseum Nieuw-Buinen
Op de terugweg brengen we een bezoek aan het gloednieuwe glasmuseum van Nieuw-Buinen. Nooit geweten dat hier eind 1800, begin 1900 vier glasfabrieken stonden die in hoogtijdagen aan wel 1000 mensen werk verschaften. Te bedenken dat het ooit begonnen is omdat twee uit Duitsland afkomstige glasblazers de turf die hier gedolven werd uitstekende turf voor de glasovens vonden. Turf zette zeg maar Nieuw-Buinen op de kaart. Generaties schoolkinderen leerden ‘Nieuw-Buinen is glas’. Ooit was dit het grootste glascentrum van Nederland. Philips haalde voor haar lampenfabriek glasblazers uit dit deel van Drenthe naar Eindhoven. Naast de geschiedenis van de glasindustrie in beeld en geluid is er een enorme glas verzameling te zien. Het glasmuseum brengt de geschiedenis mooi in beeld en is daarmee beslist één van de “Parels in het veen”. Te zien in de Multi Functionele Accommodatie van Nieuw-Buinen. Zie ook glaswerknieuwbuinen.nl
Terug in Gasselternijveen rijden we nog een rondje langs het oude Gemeeentehuis, de kerk, het kerkje (nu groepsaccommodatie) en over het industrieterrein. Aan snit zijn de onderwerpen wonen/bouwen, nieuwe invulling kerken, vitaliseren industrieterrein en wij. Leren van de geschiedenis is ook wat wij gewoon met elkaar doen. Terugkijkend vraag je je wel eens af, hoe heeft het toch allemaal kunnen gebeuren, heeft niemand het dan gezien? Waarom heeft men gezwegen? Gaan de inwoners van onze gemeente over 100 jaar ook zeggen: hoe hebben ze dat toch kunnen besluiten? Met de kennis van nu ‘sluiten’ we samen een boeiende en waardevolle dag af.